اندازه گیری تمایل به پرداخت کشاورزان برای آبهای زیرزمینی

در بسیاری از دشت های استان فارس توزیع رایگان و قیمت پایین آب منجر به استفاده و تخصیص ناکارامد منابع کمیاب آب شده است. در این زمینه، قیمت گذاری آب یک ابزار سیاسی جهت افزایش کارایی آب، کاهش تقاضای آب، مدیریت سیستم های آبیاری و بازگشت هزینه ها می باشد. براساس اصول قیمت گذاری آب، قیمت آب باید منعکس کننده هزینه فرصت آب باشد. بنابراین از نقطه نظر کارایی اقتصادی، قیمت آب می بایست بازگوکننده هزینه فرصت باشد، درحالیکه از دیدگاه جمع آوری درآمد ممکن، قیمت آب تا حد زیادی به تمایل به پرداخت (wtp) کشاورزان وابسته است. در این مطالعه، دو روش مستقیم (روش ارزش گذاری مشروط) و غیرمستقیم (روش برنامه ریزی ریاضی پارامتریک) جهت اندازه گیری تمایل به پرداخت برای آبهای زیرزمینی، تحت شرایط مختلف عرضه آب و الگوی کشت و در دوره های زمانی مختلف مورد استفاده قرار گرفت. داده های مورد نیاز از یک نمونه تصادفی مشتمل بر 190 کشاورز در دشت رامجرد به دست آمد که با یک روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شدند. نتایج حاصل از روش برنامه ریزی ریاضی پارامتریک نشان می دهد که ارزش تمایل به پرداخت به طور میانگین بین 427 تا 562 ریال بر مترمکعب متغیر است. بنابراین کشاورزان تمایل به پرداختی حدود 1/5 برابر قیمت جاری آب دارند. نتیجه حاصل از روش ارزشگذاری مشروط حاکی از آن است که میانگین wtp کل نمونه در حدود 947 ریال بر مترمکعب به دست آمده است و تمایل به پرداخت کشاورزانی که به طور تلفیقی از آبهای زیرزمینی و سطحی استفاده می کنند کمتر از تمایل به پرداخت کشاورزانی است که فقط آبهای زیرزمینی را در اختیار دارند. نتایج همچنین نشان می دهند که تقاضای آب در فصول مرطوب کشش پذیر (η=1.37) و در فصول خشک کشش نا پذیر (η=0.39) است. همچنین براساس نتایج مدل cvm مشاهده می شود که الگوی کشت، کشت شلتوک، درآمد و سن کشاورز و پراکندگی اراضی عوامل معنی داری هستند که بر تمایل به پرداخت کشاورزان اثر می گذارند. نهایتاً می توان گفت که تمایل کشاورزان برای استفاده از استراتژی های کم آبیاری و افزایش راندمان آبیاری با افزایش قیمت آب افزایش می یابد.